Kış ayları soğuk hava koşulları ve artan enfeksiyon riskleri nedeniyle bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir. Fakat doğru besin takviyeleri alarak bağışıklık sistemini güçlendirmek ve potansiyel hastalıklara karşı direnci artırmak mümkündür. Bu takviye edici gıdaların kullanımı dengeli bir beslenme ve sağlıklı yaşam tarzıyla birlikte ele alınmalıdır. Bununla birlikte potansiyel hastalıklardan korunma amacıyla kullanmadan önce bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir.
Oregano Extract
Oregano extract (kekik ekstraktı) bir kekik çeşidi olan Origanum Vulgare bitkisinin yapraklarından üretilen doğal bir bileşiktir ve birçok sağlık yararı ile ilişkilendirilmiştir. Bu bitki özellikle Akdeniz Bölgesi’nde yetişir ve tarih boyunca çoğunlukla baharat olarak kullanılmıştır. Oregano ekstresi bu bitkinin yapraklarından çeşitli yöntemlerle elde edilen ve içeriğindeki aktif bileşenlerin daha yoğun bulunmasını sağlayan özel bir sıvı formunu temsil eder. Genellikle takviye olarak kullanılmak amacıyla sıvı, hap veya kapsül formda bulunabilir.
Kekiğin insan sağlığı üzerindeki faydalarının çoğu içerdiği fitokimyasallara (sağlık faydası bulunan bitki kaynaklı kimyasal bileşikler) bağlı olarak gelişmektedir. Bu fitokimyasallar kekiğin toplam esansiyel yağ (uçucu yağ) içeriğinin %92’sini oluşturur. Kekik fitokimyasalların büyük bölümü ise fenoller, terpenler ve terpenoidler adı verilen bileşikleri içerir (Veenstra and Johnson, 2019).
Kış aylarında hastalıklara karşı vücut savunma sistemini güçlendirmek önemlidir. Oregano ekstraktı içinde bulunan özel bileşenler sayesinde antioksidan özellik gösterebilir (Veenstra and Johnson, 2019). Antioksidanlar ise bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilen oksidatif stres etkenlerinden vücudu koruyabilir. İçeriğinde bulunan faydalı bileşenlerden biri olan fenollerin de çeşitli alt türleri bulunmaktadır. Karvakrol oreganoda en çok bulunan fenol çeşitlerinden biridir ve bakterilerin büyümesini engelleyebilir. Bu sayede oregano ekstraktı çeşitli bakterilere karşı etki edebilir. Bu bakteriler arasında özellikle çeşitli enfeksiyonlara neden olabilen Pseudomonas Aeruginosa adlı bakteri bulunmaktadır (Veenstra and Johnson, 2019).
Quercetin
Quercetin (Kuersetin) pek çok meyve, sebze, yapraklı yeşillik ve bazı tahıllarda doğal olarak bulunan bir bileşiktir. Antioksidan özelliklere sahip olan kuersetin bu içeriği sayesinde vücudu hücrelere zarar verme yeteneği bulunan serbest radikallerden koruyarak genel sağlığı olumlu yönde etkileyebilir. Bağışıklık sistemi üzerindeki olumlu etkileri kış aylarında potansiyel bir destekleyici olarak kullanılmasını sağlayabilir. Bu durum özellikle virüslerle mücadelede bağışıklık sisteminin etkinliğini destekleyebilir. Adenovirüs, herpes simpleks virüsü, Japon ensefalit virüsü ve solunum sinsityal virüsü (RSV) gibi yaygın virüslere karşı kuersetinin etkili olabildiği görülmektedir (Parasuraman, Anand David and Arulmoli, 2016).
Kuersetin inflamasyona neden olan süreçleri düzenleyen ve iltihaplanmaya neden olan enzimlerin aktivitesini durdurabilir (Chen et al., 2016). Bu sayede kuersetinin iltihap önleyici etkiler göstermesi mümkündür. Kuersetin iltihap önleyici özellikleri sayesinde vücuttaki iltihaplanmaları kontrol altına alabilir. Aynı zamanda kuersetin alerjik tepkimelerden sorumlu hücrelerden salınan ve alerjik reaksiyonlara neden olabilen histamin salınımının önüne geçebilir. Bu da astım ve bronşit gibi solunum yolunu etkileyen alerjik hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde önemli bir rol oynayabilir (Parasuraman, Anand David and Arulmoli, 2016).
Beta Glukan (1-3,1-6)
Beta glukan özellikle bazı mantar türlerinde, yulaf gibi tahıllarda ve bazı deniz yosunlarında bulunan bir çeşit liftir. Temel olarak beta glukanlar vücutta çeşitli biyolojik reaksiyonlara neden olarak bağışıklık sistemini destekleme potansiyeline sahiptir. Özellikle mantarlarda ve mayalı gıdalarda yaygın olarak bulunur. Bazı beta-glukan (1-3, 1-6) takviyelerinin düzenli kullanımının soğuk algınlığı vakalarını azalttığını gösteren çeşitli klinik çalışmalar bulunmaktadır (De Marco Castro, Calder and Roche, 2020).
Beta glukan beta-1,3 ve beta-1,6 olarak adlandırılan iki ana türü içerir. İfade edilen bu numaralar beta-glukan molekülündeki glukoz (şeker) bileşenlerinin bağlanma düzenini belirtir. Beta glukanlar yapılarına bağlı olarak çeşitli biyolojik aktivitelere sahiptirler. Örneğin, yulaf kaynaklı beta glukanlar vücuttaki şeker ve yağ gibi besinlerin düzenlenmesine yardımcı olan liflere benzer bir etki gösterir. Bu lifler özellikle kan şekerini ve yağ seviyelerini dengeleyerek sağlıklı bir duruma getirebilir. Mayadan elde edilen beta glukanlar ise bağışıklık sistemiyle ilgili doğuştan gelen savunma mekanizmalarını düzenleyen bileşenler gibidir (De Marco Castro, Calder and Roche, 2020).
Mantar ve maya kaynaklı moleküler ağırlığı yüksek beta glukanlar bağışıklık sistemini düzenleyebilen özel bir etkiye sahiptir. Yani bu bileşenler vücudun savunma sistemini güçlendirerek bağışıklık sistemi üzerinde olumlu bir etki yaratabilir (De Marco Castro, Calder and Roche, 2020). Beta glukan vücudun aşırı bir enfeksiyon yanıtı vermesi sonucu ortaya çıkan yaşamı tehdit eden bir durum olan sepsis kaynaklı akciğer hasarı üzerinde de potansiyel yararlara sahiptir. Aynı zamanda COVID-19 hastalarında sık görülen akut solunum sıkıntısı sendromu gibi solunum problemlerinde de beta glukan kullanımının yararlı olabileceği bilinmektedir (Murphy et al., 2020).
Elderberry Extract
Mürver ekstraktı (elderberry extract) mürver bitkisinin meyve ve çiçeklerinden elde edilen doğal bir bileşiktir. Kış aylarında bağışıklık sistemini güçlendirmek ve potansiyel hastalıklara karşı korunmak için mürver ekstraktı doğal özellikleri sayesinde etkili bir takviye olabilir.
Mürver polifenol içeriği ile bilinen bir bitki olup özellikle kara mürver türü bağışıklık sistemini güçlendirme özelliği ile dikkat çeker. Mürver meyvesinin analizi bu meyvenin sinnamik asitler, flavonoidler ve antosiyaninler içerdiğini göstermektedir. Meyve ve sebzelere mor, kırmızı, mavi gibi renk veren bir pigment olan antosiyaninler özellikle antioksidan kapasitesi yüksek oldukları için mürverin sağlık yararlarına katkı sağlayabilir. Mürverin içerdiği doğal bileşenler vücudu oksidatif stresten koruma, virüs kaynaklı enfeksiyonlara etki etme ve bağışıklık sistemini uyarma gibi çeşitli etkiler gösterebilir (Osman et al., 2023).
Bağışıklık sistemini güçlendirmek ve hastalıklara karşı korunmak için doğal çözümler arayışında olan pek çok kişi için mürver ekstraktı önemli bir takviye olabilir. Fenolik bileşikler içeren mürver ekstraktının bir dizi biyolojik aktiviteye sahip olduğu bilimsel çalışmalar tarafından ortaya konmuştur. Mürver ekstraktındaki fenolik bileşikler güçlü antioksidan özelliklere sahiptir. Antioksidanlar vücuttaki serbest radikallerle savaşarak hücre hasarını azaltabilir ve bağışıklık sistemini destekleyebilir. Aynı zamanda mürver ekstraktının influenza A ve B virüslerinin gelişimini engelleme yeteneği de mevcuttur (Pascariu and Israel-Roming, 2022).
Ginger Extract
Zencefil özütü Zingiber Officinale bitkisinin köklerinden elde edilen doğal bir üründür. Bu kök bitkisinin çeşitli formları sindirimi destekleme, mide bulantısını azaltma ve grip ile soğuk algınlığına karşı mücadelede kullanılma amacıyla yüzyıllardır değerlendirilmiştir. Zencefilin benzersiz kokusu ve lezzeti özellikle içerdiği gingerol adlı doğal yağlardan kaynaklanmaktadır. Ginger extract ise zencefilin aktif bileşenlerini yoğunlaştırmak için kullanılır. Bu ekstrak zencefil kökünden çıkarılan özleri içerir ve özellikle gingerol adlı bileşiği yoğunlaştırarak zencefilin sağlık yararlarını arttırmayı amaçlar. Bu doğal bileşik antioksidan ve inflamasyon önleyici özellikleri ile bilinir. Bu da kış aylarında vücut savunma sistemini destekleyebileceği anlamına gelir.
Reaktif oksijen türleri genellikle antioksidan savunma sistemi tarafından kontrol edilse de aşırı üretim durumlarında oksidatif stres oluşabilir. Zencefil, içeriğindeki doğal maddelerle vücutta oluşan zararlı reaktif oksijen türlerini kontrol edebilir. Biyoaktif bileşiklerle antiinflamatuar (iltihap azaltıcı), antimutajenik (genetik bozulmayı engelleyici) ve kanser önleyici özelliklere sahiptir (Srinivasan, 2017).
Bitkisel supplementler doğru şekilde kullanıldıklarında sağlık için pek çok fayda sunabilirler. Fakat her insan için her takviye uygun olmayabilir. Zeytin yaprağı ekstraktından (olive leaf extract) kuersetin kullanımına kadar herhangi bir bitkisel takviye kullanılmadan önce bir sağlık profesyonelinden onay almak önemlidir.
