Silymarin deve dikeni bitkisinin tohumlarından elde edilen ve karaciğer sağlığını desteklemesi ile ön plana çıkan bir bitkisel bileşiktir. Uzun yıllardır tıbbi amaçlarla kullanılan silymarin araştırmalar ile de desteklenmektedir. Silymarinin en dikkat çekici özelliği karaciğer sağlığına etkileridir. Antioksidan ve antienflamatuar özellikleri sayesinde karaciğer sağlığını destekleyebileceği düşünülmektedir (1).
Silymarin Nedir?
Karaciğer insan vücudunun en önemli organlarından biridir ve çeşitli hayati işlevleri yerine getirmekle görevlidir. Toksinleri filtreleyerek vücudu temizler, sindirim sürecine yardımcı olur, enerji metabolizmasını düzenler ve pek çok önemli hormonun üretim sürecinde rol alır. Fakat alkol tüketimi, kötü beslenme alışkanlıkları, aşırı ilaç kullanımı ve çevresel toksinlere maruz kalmak gibi çeşitli faktörler karaciğer sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir (2).
Karaciğer sağlığını desteklemek için ön plana çıkan çeşitli bitkisel takviyeler mevcuttur. Silymarin de karaciğer sağlığına etki edebilen bir bileşiktir ve çeşitli takviyelerde yer alabilir.
Silybum marianum bitkisi milk thistle olarak da bilinen devedikenidir ve silymarin bu bitkinin içerisinde yer alan bir flavonolignan kompleksidir. İçerdiği flavonolignanların başlıcaları silybinin, silydianinin ve silykristinin gibi bileşenlerdir. Devedikeni bitkisi genellikle Akdeniz ülkelerine özgüdür ve yüzyıllardır geleneksel tıpta kullanılır. Bu bitkinin görünümü kendine özgü dikenli yaprakları ve morumsu-pembe çiçekleri ile ön plana çıkar.
Silymarin Faydaları Nelerdir?
Tıpta kullanımları ve etkileri araştırılan silymarin özellikle karaciğer sağlığı üzerine yapılan çalışmalara konu olmuştur. Silymarin karaciğer hücrelerine bir dizi olumlu etki sağlayarak fonksiyonlarını korumasına yardımcı olabilir (3).
Karaciğer İltihabı ve Karaciğer Hasarı
Karaciğer iltihabı, karaciğerin inflamatuar bir durumudur ve çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenler arasında alkol tüketimi, hepatit virüsleri, yağlı karaciğer hastalığı ve bazı ilaçlar yer alır. Karaciğer hasarı ise uzun süreli karaciğer iltihaplanması veya başka bir hasar nedeniyle karaciğer hücrelerinin zarar görmesi sonucunda ortaya çıkar.
Silymarinin antioksidan ve antienflamatuar özelliklere sahip olduğu, bu özelliklerinin de sağladığı faydalarının çoğunun temelinde yer aldığı bilinmektedir. Antioksidan ve antienflamatuar özellikleri karaciğer hücrelerini serbest radikallerin neden olduğu hasara karşı koruyabilir ve iltihaplanmayı azaltabilir (4).
Silymarinin etkinliğini artırmak için fosfatidilkolin ile birleştirilen doğal silymarin bileşiğinin kullanımı da araştırılan konular arasındadır. Fosfatidilkolin ve silymarin birleşimi, silymarinin çözünürlüğünü ve vücut tarafından kullanılabilirliğini artırabilir. Özellikle fosfatidilkolin ile birleştirilen silymarin flavanon silibinin adı verilen birincil aktif bileşeni içerir. Flavanon silibinin ise karaciğer iltihabı ve hasarına karşı koruyucu etkileri olduğu düşünülmektedir (1).
Karaciğer Fibrozisi
Karaciğer fibrozisi karaciğer dokusunun zamanla yara dokusuna dönüşmesi durumudur. Bu durum çeşitli karaciğer hastalıklarının ilerlemesiyle ortaya çıkabilir ve karaciğerde ciddi hasara neden olabilir. Silymarin doğal bir bitkisel bileşik olan ve karaciğer sağlığını desteklemek için kullanılan bir madde olarak karaciğer fibrozisinin yönetiminde potansiyel bir rol oynayabilir.
Silymarin bitki özü karaciğer fibrozisini hafifletebileceği düşünülen bir takviyedir. Yapılan çeşitli araştırmalar silymarinin karaciğerdeki serbest radikalleri etkisiz hale getirerek hücresel hasarı azaltabileceğini ve bu şekilde karaciğer fibrozisini önleyebileceğini göstermektedir. Aynı zamanda silymarinin karaciğer fibrozisi olan hastalarda tedaviye yardımcı olabileceği öne sürülmektedir. Örneğin, silymarin bazı hastalarda karaciğer enzim düzeylerini normalleştirebilir ve karaciğer sağlığını iyileştirebilir. Silymarin tedavisiyle birlikte alınan E vitamini ve fosfolipitlerin kombinasyonunun karaciğer sağlığını destekleyerek ve karaciğer fibrozisini azaltarak etkili olduğu düşünülmektedir (4).
Silymarin takviyesinin karaciğer fibrozunu azaltabileceğini göstermek için gerçekleştirilen bir çalışmada, bu çalışmaya katılan kişilere 48 hafta boyunca günde üç kez 700 miligram silymarin takviyesi verilmiştir. Sonuçlar ile silymarin kullanan kişilerin plasebo ürün kullanan kontrol grubuna göre karaciğer fibrozisinde belirgin bir azalma yaşadığı gösterilmiştir (1).
Kanser
Karaciğer kanseri, karaciğer hücrelerinin anormal bir şekilde büyümesiyle karakterize edilen ciddi bir durumdur. Bu hastalık, dünya genelinde giderek artan bir sağlık sorunu haline gelmiştir ve tedavisi genellikle zorlu bir süreçtir. Silymarin doğal yapısı sayesinde karaciğer kanseriyle mücadelede de potansiyel bir rol oynayabililir (1).
Silymarin çeşitli kanser türlerinde umut verici bir doğal destek olarak değerlendirilmektedir. Bu bitkisel bileşik antioksidan özellikleriyle bilinir ve kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyebilir. Aynı zamanda çeşitli kanser türlerinde yeni kan damarlarının oluşumunu engelleyerek tümörlerin beslenme kaynağını keser ve bu da tümör büyümesini sınırlar (1).
Silymarin özellikle meme kanseri, yumurtalık kanseri, akciğer kanseri, cilt kanseri, prostat kanseri, rahim ağzı kanseri, mesane kanseri, karaciğer karsinomu ve kolon kanseri gibi kanserlerin tedavisinde potansiyel olarak faydalı olabileceği düşünülen bir bileşi
ktir (3). Silymarin ayrıca kanser tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkilerini azaltabilir ve tedavinin etkinliğini artırabilir. Kemoterapi sırasında karaciğer hasarını önlemeye yardımcı olabilir ve kanser hücrelerinin kemoterapiye karşı direncini kırabilir (5).
Karaciğer Rejenerasyonu
Karaciğer rejenerasyonu karaciğer hasar gördüğünde veya bir kısmı kanser gibi nedenler ile çıkarıldığında yeniden büyüme yeteneğidir. Bu süreç karaciğerin işlevselliğini geri kazanmasını sağlar. Silimarinin karaciğer rejenerasyonunu hızlandırıcı etkisi nedeniyle karaciğer hücrelerinin yenilenme sürecini teşvik edebilir ve iyileşme sürecini hızlandırabilir. Özellikle karaciğer rezeksiyonu gibi durumlarda silimarinin kullanımının karaciğerin kaybettiği dokuyu daha hızlı bir şekilde yeniden oluşturmasına yardımcı olduğu gözlemlenmiştir (1).
Hepatit
Hepatit karaciğerin iltihaplanmasına neden olan bir hastalıktır. Viral hepatit hepatit virüslerinin neden olduğu enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Özellikle Hepatit B (HBV) ve Hepatit C (HCV) virüsleri bu duruma neden olmaktadır. Silymarin antioksidan ve antienflamatuar özelliklere sahip olduğu için hepatit ve hepatit nedeniyle gelişen sirozda kullanımı araştırılan bir bileşiktir (2).
Silymarin Yan Etkileri
Silymarin bitkisel kaynaklı bir bileşik olsa da yanlış ve aşırı tüketimi bazı yan etkilere neden olabilir. Yaygın yan etkileri sindirim sistemi üzerindeki etkileridir (5). Bazı insanlar mide bulantısı, karın ağrısı veya ishal gibi hafif sindirim rahatsızlıkları yaşayabilirler. Klinik çalışmalarda ise en sık bildirilen yan etkiler baş ağrıları ve kaşıntıdır (4).
Bazı durumlarda, silymarin kullanımı hafif sindirim rahatsızlıklarına neden olabilir. Bunun yanında bazı kişilerde ürtiker, bulantı,eklem ağrısı ve kaşıntı semptomlarına da rastlanmıştır (2). Silymarin genellikle güvenli kabul edilir ve çoğu insan için minimal yan etkilerle ilişkilendirilir olsa da herhangi bir ilaç veya takviye kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Silymarin Nasıl Kullanılır?
Silymarin, karaciğer sağlığını desteklemek için kullanılan doğal bir bileşiktir. Bu bileşiğin düzenli ve doğru kullanımı faydalarından yeterince yararlanmak için önemlidir. Silymarin bileşiği genellikle Milk Thistle Extract takviyeleri ile vücuda alınır. Çünkü bu ekstratlar %65-80 arası bir silymarin içeriğine sahiptir.
Milk thistle ekstresi takviyeleri genellikle kapsül veya tablet formunda bulunur. Yetişkinler için önerilen dozaj genellikle takviyenin içeriğine bağlı olarak günde 1-3 kez arası doktor tarafından önerilen miktardadır (6). Fakat her insan için bu doz değişiklik göstermektedir. Bu nedenle mutlaka bir doktor önerisi ile kişiye uygun dozda ve miktarda alınmalıdır. Aksi durumda toksisiteye neden olabilir.
Bir takviye kullanmadan önce (özellikle de mevcut bir tıbbi durumun mevcut veya başka bir ilaç kullanımı varsa) bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
